Auteur: kenvoskuil

In de werkgroep Algemene Geologie van de GEA Kring Rijnland worden steeds interessante onderwerpen besproken. Soms is dat een thema waar vaker op wordt teruggekomen. Zo heeft een van de leden, Youri Poslavsky, het onderwerp “de Regionale Geologie van Nederland” aan de hand Powerpoint presentaties besproken. Hij heeft dat gedaan in een aantal geologische periodes: 1: Het Perm; 2: Trias – Jura: 3: Krijt. In het slotstuk: het Cenozoïcum, gaf hij duidelijk inzicht in de gebeurtenissen van de afgelopen 66 miljoen jaar in de Nederlandse ondergrond. Het Paleogeen, het Neogeen en het Kwartair kwamen aan de orde.

De bijgaande presentaties geven een beeld van die perioden.

De subductie van tektonische platen, het wegzinken van 60-100 km dikke lithosfeer in de diepe aardmantel, kan met moderne 3D afbeeldingstechnieken zichtbaar worden gemaakt. Dit brengt de actieve subductiezones in beeld en laat ook zien waar afgebroken platen van eerdere subductieperiodes zich bevinden. Via correlatie met periodes van gebergtevorming kunnen we bepalen hoe snel afgebroken platen zinken in de diepe mantel en onderzoeken we hoe platen hebben bewogen ten opzichte van de aardmantel.

De 3D geometrie van huidige subductiezones is het gevolg van veelal tientallen miljoenen jaren van regionale geodynamische evolutie. Hoe die huidige geometrie tot stand is gekomen wordt onderzocht met geavanceerde computersimulaties van de dynamische evolutie van subductie. Een toepassing hiervan op subductie onder de Gibraltar Boog gedurende de afgelopen ~30 miljoen jaren heeft tot nieuwe inzichten geleid in de regionale tektonische evolutie van de plaatgrens tussen Afrika en Iberia waarin niet alleen het verticale zinken van gesubduceerde platen belangrijk is maar ook een verrassende zijwaartse beweging.

In de presentatie werden een aantal filmpjes vertoond. Helaas waren die te groot (430 Mb) om te kunnen worden opgenomen op de website. Wel is steeds de interessantste afbeelding als start in de pdf gekozen.

De GEA-kring Rijnland organiseert jaarlijks de serie Leidse Winterlezingen, een serie boeiende lezingen over aarde, klimaat en mens. Ze zijn bedoeld voor iedereen met belangstelling voor onze planeet. Wetenschappers vertellen over hun fascinerende onderzoeksresultaten en soms barre expedities. De lezingen vinden plaats in het Rijks Museum van Oudheden (Leemanszaal), Rapenburg 28, Leiden

De GEA-kring Rijnland organiseert jaarlijks de serie Leidse Winterlezingen, een serie boeiende lezingen over aarde, klimaat en mens. 

In november werd deze presentatie gegeven door Hemmo Abels van de TUD: 
Kennis van de opbouw van de ondergrond is essentieel voor het voorspellen waar geschikte reservoirs te vinden zijn voor de winning van warm water en opslag van energie en CO2. De opbouw van riviersedimenten, inclusief de geschikte poreuze rivierzanden, wordt sinds lang gezien als een automatische proces waarbij laaggelegen delen van het rivierlandschap worden opgevuld. Zodra die laaggelegen delen gevuld zijn, zoekt de rivier een nieuwe loop om daar sediment af te zetten. De mogelijke rol van klimaatsverandering in de verplaatsing van poreuze rivierzanden wordt sinds lang herkend.

De dominante klimaatsveranderingen op tijdschalen die geschikte zandsteenreservoirs produceren zijn gerelateerd aan de astronomische variatie van de aardbaan en stand van de aardse rotatie-as om de zon. Deze astronomische cycli worden soms wel gebruikt in onze ondergrond om verschillende putten te relateren, echter cyclische klimaatssturing zou ook de verspreiding, dikte en positie van de zandsteenreservoirs moeten kunnen voorspellen. Dit zou dan een absolute meerwaarde leveren voor het optimale duurzame gebruik van onze ondergrond. In deze winterlezing, neem ik u mee naar onze poging deze voorspellende waarde te vinden via veldstudies van riviersedimenten in het warme Bighorn Bekken, Wyoming, Delftse computerstudies waarin we de rivieren proberen na te bootsen, naar de ondergrondse toepassing van deze kennis.

Tijdens de Leidse Winterlezing van 8 december 2019 gaf Jan Smit bij GEA kring Rijnland in het Rijks useum voor Oudheden de volgende geweldige presentatie. Bijgaand de beelden in 2 delen!!

Het speuren naar de oorzaken van het einde der dinosauriërs heeft al een lange geschiedenis. Tussen de vele geopperde hypotheses kwam na de vondst van abnormaal veel iridium op de KT grens de meteorietinslag als samenhangende theorie naar boven drijven. De alternatieve hypothese van uitgebreid vulkanisme (Deccan) in India heeft die status nog niet bereikt!  Buiten het genoemde iridium vormen het plotselinge uitsterven en vele met de meteorietinslag in verband gebrachte vondsten (oa Cr isotopen, geschokte kwartskristallen, tektieten, tsunami’s etc.) een solide bouwwerk onder de theorie. Een ding ontbrak nog: de directe slachtoffers van de meteorietinslag zelf! Daar is nu verandering in gekomen door de vondst van Tanis, een vindplaats rijk aan slachtoffers begraven in een vloedgolfafzetting. Deze slachtoffers zijn duidelijk gestorven terwijl de uitwerpselen (ejecta) uit de krater weer terug op aarde vielen. Zo zitten de tektieten nog vast in de kieuwen van vissen, en ving de gesmolten hars op coniferen stammetjes dezelfde tektieten op.