Als er over canyons wordt gesproken denk je meestal gelijk aan de Amerikaanse canyons zoals de Great Canyon.
Youri Poslawsky kaat zien dat dat niet zo raar is. Het Amerikaanse continent is wat dat betreft heel bijzonder.
Youri gaf in maart jongstleden in de werkgroep Algemene Geologie van de LVGA afdeling Rijnland hier een prachtige presentatie over. Zie de bijlage
In de werkgroep Algemene Geologie hebben we laatst aandacht besteed aan foto’s die we hebben gemaakt tijdens onze vakanties. Alle foto’s hebben betrekking op de geologie van het bezochte gebied, Er zijn foto’s van La Palma, van Sicilië, van de omgeving van Digne les Bains en van Gran Canaria. Heb je ook al zin om op vakantie te gaan? Bijgaand zijn de bijdragen.
Ronald Peijnenburg (UU) vertelt tijdens de Leidse Winterlezing van 11-02-2024 over het Groningen gasveld. Dit veld vertoont sinds de jaren ’90 aardbevingen. Dat de aardbevingen veroorzaakt worden door de gaswinning daar is al geruime tijd duidelijk. Maar wat gebeurt daar nou precies? Daar was zeker na de Huizinge-aardbeving in 2012 veel belangstelling naar.
Dit leidde tot een groot onderzoek vanuit de NAM, waar zijn onderzoek aan Universiteit Utrecht onderdeel van was. Het aardgas in Groningen zit op drie kilometer diepte opgesloten in een laag zandsteen. Dat bestaat uit samengeklonterde zandkorreltjes, waar ruimte tussen zit. In die poriën zit aardgas. Tijdens gasproductie zakt het zandsteen een stukje in. In een lab bootste hij de condities op die diepte na, zoals hoge druk en temperatuur, en bekeek wat er gebeurde als je vervolgens gas onttrekt. Tijdens deze winterlezing zal hij dit onderzoek beschrijven, en ingaan op de resultaten die hierbinnen heb behaald. Hoe zakt een zandsteen in tijdens gesimuleerde gasproductie? Verschuiven de korreltjes ten opzichte van elkaar? Of barsten ze? En wat maken die korreltjes eigenlijk uit, nu de overheid van plan is in de komende jaren te stoppen met gasproductie in Groningen? Zie bijgaande presentatie
De Afdeling Rijnland van de Landelijke Vereniging voor Geologische Activiteiten (LVGA) (voorheen GEA Rijnland) jaarlijks de serie Leidse Winterlezingen, een serie boeiende lezingen over aarde, klimaat en mens. Wetenschappers vertellen over hun fascinerende onderzoeksresultaten en soms barre expedities. De lezingen vinden plaats in het Rijks Museum van Oudheden te Leiden
Tijdens de Leidse Winterlezing van 13-01-2024 vertelt Bart Root (TUD):
Het levenswerk van prof. Vening Meinesz was om het zwaartekrachtveld van de aarde in kaart te brengen met talrijke onderzeebootexpedities. Bij deze expedities nam de professor een slingerapparaat mee, dat door de zeelieden gedoopt werd tot “Het Gouden Kalf”. Tot 1950 was dit het enige instrument dat het zwaartekrachtveld met een dergelijke precisie kon bepalen op de oceanen van de Aarde.
Deze expedities waren verantwoordelijk voor 37 jaar oceaan gravimetrie dat de continentale data completeerde tot globale kaarten van de zwaartekracht. De observaties maakte nieuwe studies mogelijk over het binnenste van onze planeet en liet de toepasbaarheid van globale zwaartekracht onderzoek zien. Uiteindelijk resulteerde dit in speciale zwaartekrachtsatellietmissies die het veld nog beter in kaart brachten. Door het Doppler effect van het radiosignaal in kaart te brengen kunnen wetenschappers de beweging van ruimtevaarttuigen bepalen en daardoor ook de ‘verstorende’ effecten van het zwaartekrachtveld. Deze techniek wordt ook toegepast met satelliet missies rond andere hemellichamen. Hierdoor zijn er van de verschillende planeten, manen en asteroïden kaarten van hun zwaartekracht veld. Hiermee krijgen we een blik in het binnenste van deze lichamen. Tijdens het college neem ik u mee langs dit hele proces en laat ik verschillende ontdekkingen zien die we hebben verkregen dankzij deze observaties. Gaat u mee op zwaartekracht expeditie in onderzeeboten en ruimtevaarttuigen? Zie ook bijgaande presentatie.
Vanaf 1 januari organiseert de Afdeling Rijnland van de Landelijke Vereniging voor Geologische Activiteiten (LVGA) jaarlijks de serie Leidse Winterlezingen, een serie boeiende lezingen over aarde, klimaat en mens. Wetenschappers vertellen over hun fascinerende onderzoeksresultaten en soms barre expedities. De lezingen vinden plaats in het Rijks Museum van Oudheden
door: Gijs van Dijk (VU)
Zes miljoen jaar geleden sluit de Middellandse Zee zich af van de Atlantische Oceaan. Verdamping neemt de overhand en de Middellandse Zee verandert in een serie van kleine afgesloten zoute meertjes. Deze Messiniaanse zoutcrisis is al tientallen jaren onderwerp van onderzoek vanuit een breed scala aan aardwetenschappelijke disciplines.
Een van de onzekerheden die onderzoekers blijvend bezighoudt is de kwantificering van zeespiegelschommelingen, met name in de laatste fase van de crisis, ook wel de Lago-Mare genoemd. Hoe verliep de overgang naar een grotendeels open verbonden Middellandse Zee ten tijde van het Plioceen? In deze lezing bespreek ik de sedimentologie van de prachtige afzettingen aan de zuidkust van Sicilië en plaats ik hun vormingsproces in de context van de meest recente inzichten over de Messiniaanse zoutcrisis. Zie ook hieronder de bijgaande presentatie.
De GEA-kring Rijnland organiseert jaarlijks de serie Leidse Winterlezingen, een serie boeiende lezingen over aarde, klimaat en mens. Wetenschappers vertellen over hun fascinerende onderzoeksresultaten en soms barre expedities. De lezingen vinden plaats in het Rijks Museum van Oudheden te Leiden.
Bij deze wensen wij, het bestuur van GEA kring Rijnland, jullie het allerbeste toe,
Een fijne Kerst en een heel jaar om van te genieten.
Zoals je weet gaan we per 1 januari verder als LVGA afdeling Rijnland. LVGA staat voor: Landelijke Vereniging voor Geologische Activiteiten.
Wij hopen na een voorspoedige start uit te groeien to een grote afdeling.
Met vriendelijke groet,
Jan Voskuil, Tom Kleijn, Youri Poslawsky en Rob Hekkenberg
(ps: de foto is genomen in de Alpen vlakbij Chamonix, waar de plooiingen goed te zien waren)
GEA kring Rijnland, Leidse Winterlezing, Ronald van Balen (VU)
De GEA-kring Rijnland organiseert jaarlijks de serie Leidse Winterlezingen, een serie boeiende lezingen over aarde, klimaat en mens.
In december sprak Ronald van Balen over Geotektoniek.
De Alpiene orogenese heeft grote gevolgen gehad voor de bodembewegingen in Nederland en omstreken. Tijdens de laatste fase van de gebergtevorming was er sprake van een NW-ZO gerichte plaat-tektonische kracht, die zorgde voor opheffing van de Ardennen en het Rijns Massief (inclusief Zuid Limburg), en daling van de bekkens in de Nederlandse ondergrond. Deze fase is nog actief. De geschiedenis van de opheffing kunnen we onder andere reconstrueren uit de planatie-vlakken, en de re-organisatie van het Maas riviersysteem, en de terrassen van de Maas.
De tektonische bodemdaling vindt voor een belangrijk deel plaats d.m.v. verplaatsing langs breuken. De verplaatsingen langs de belangrijkste breukzones zijn vooral plotseling geweest (aardbevingen), en gingen gepaard met belangrijke aardbevingen. De breuk-verplaatsingen zijn nog steeds herkenbaar in het landschap, en ze zijn belangrijk geweest voor de ontwikkeling van de Maas.
Afgezien van plaat-tektonische krachten spelen ook ander processen een belangrijke rol bij de tektonische bodembewegingen: Eifel-vulkanisme beïnvloedt de opheffing van de Ardennen en de aardbevingen, tot op de dag van vandaag, en glacio-isostasie is belangrijk geweest voor aardbevingen tijdens de afloop van de laatste ijstijd.
Zie de bijgaande presentatie:
GEA-kring Rijnland, Youri Poslawsky
Tijdens de bijeenkomsten van de werkgroep Algemene Geologie komen steeds interessante onderwerpen aan de orde. Op 27 oktober werd er verteld over allerlei structuren die een gevolg waren van de diverse vormen van sedimentatie. Ook werd duidelijk ingegaan op de positie en 3D bepaling van geologische structuren mbv het zogenaamde Wulffs net.
De discussie worden steeds gevoerd naar aanleiding van een presentatie. Die is hier dan ook bijgevoegd.
Gepost door BeauHD op 31 oktober 2023 @ 03:00AM van de land-voor-tijd dept.
Afbeelding: Naturalis
Ongeveer 66 miljoen jaar geleden veroorzaakte de asteroïde Chicxulub een massa-extinctie.
Hierbij kwam driekwart van het leven op aarde om, inclusief de dinosaurussen. Een nieuwe studie suggereert dat fijn silicaatstof van de asteroïde, dat tot 15 jaar in de atmosfeer bleef, een belangrijkere rol speelde bij het veroorzaken van de inslagwinter en het uitsterven dan eerder werd gedacht. Phys.Org rapporten:
Fijn silicaatstof van verpulverd gesteente zou 15 jaar in de atmosfeer zijn gebleven en de temperatuur op aarde met maximaal 15 graden Celsius hebben verlaagd, aldus onderzoekers in een studie in het tijdschrift Nature Geoscience. […] Voor de studie was het internationale team van onderzoekers in staat om stofdeeltjes te meten waarvan werd gedacht dat ze afkomstig waren van vlak nadat de asteroïde was ingeslagen. De deeltjes werden gevonden op de Tanis-fossielenvindplaats in de Amerikaanse staat North Dakota.
Hoewel 3.000 kilometer (1.865 mijl) verwijderd van de krater, heeft de site een aantal opmerkelijke vondsten bewaard waarvan wordt aangenomen dat ze dateren van direct na de asteroïde-inslag in sedimentlagen van een oud meer. De stofdeeltjes waren ongeveer 0,8 tot 8,0 – micrometer – precies de juiste grootte om tot 15 jaar in de atmosfeer te blijven, aldus de onderzoekers.
Door deze gegevens in te voeren in klimaatmodellen die vergelijkbaar zijn met die van de huidige aarde, stelden de onderzoekers vast dat stof waarschijnlijk een veel grotere rol speelde bij de massa-extinctie dan eerder werd gedacht. Van al het materiaal dat door de asteroïde in de atmosfeer werd geschoten, schatten ze dat het 75 procent stof, 24 procent zwavel en één procent roet was. De stofdeeltjes “leggen de fotosynthese volledig stil” in planten gedurende ten minste een jaar, waardoor een “catastrofale ineenstorting” van het leven ontstaat, [zei Ozgur Karatekin, een onderzoeker aan de Koninklijke Sterrenwacht van België].
Het Groningen gasveld vertoont sinds de jaren ’90 aardbevingen. Dat de aardbevingen veroorzaakt worden door de gaswinning daar is al geruime tijd duidelijk. Maar wat gebeurt daar nou precies? Daar was zeker na de Huizinge-aardbeving in 2012 veel belangstelling naar. Dit leidde tot een groot onderzoek vanuit de NAM, waar mijn onderzoek aan Universiteit Utrecht onderdeel van was. Het aardgas in Groningen zit op drie kilometer diepte opgesloten in een laag zandsteen. Dat bestaat uit samengeklonterde zandkorreltjes, waar ruimte tussen zit. In die poriën zit aardgas. Tijdens gasproductie zakt het zandsteen een stukje in. In een lab bootste ik de condities op die diepte na, zoals hoge druk en temperatuur, en bekeek wat er gebeurde als je vervolgens gas onttrekt. Tijdens deze winterlezing zal ik dit onderzoek beschrijven, en ingaan op de resultaten die hierbinnen heb behaald. Hoe zakt een zandsteen in tijdens gesimuleerde gasproductie? Verschuiven de korreltjes ten opzichte van elkaar? Of barsten ze? En wat maken die korreltjes eigenlijk uit, nu de overheid van plan is in de komende jaren te stoppen met gasproductie in Groningen?
